پلی آمید یا نایلون (Polyamide - PA) نام كلی برای خانواده ای از پلیمرهای مصنوعی است كه اولین بار در فوریه سال 1935 توسط والاس كاروترز در شركت DuPont تولید شد و به دلیل آن كه این پلیمر از اتصال واحدهای تكرار شونده پپتامید (پیوند آمید) تولید می گردد ، آن را پلی آمید نیز نامیدند. استفاده از نایلون ها به صورت تجاری اولین بار در سال 1938 و در تولید رشته های مسواك آغاز شد. سپس در سال 1940 الیاف این ماده در تولید جوراب‌های نه مصرف گردید. اگرچه تولید الیاف از این ماده دارای سابقه بیشتری است، اما از سال 1950 به بعد كاربردهای آن در زمینه های تولید قطعات پلاستیكی گسترش بیشتری یافته است و به حدود 25% از كل مصرف پلی آمید ها در سال 2000 یا 1/65 میلیون تن در سال بالغ شده است. رشد سالانه 8 تا 9 درصد مصرف در حوزه تولید قطعات پلاستیكی نسبت به رشد 1/5 درصدی آن در كاربرد الیاف حاكی از زمینه های كاربردی جدید این دسته از مواد می باشد.
این مواد علاوه بر مقاومت حرارتی، دارای مقاومت الكتریكی بالایی نیز می باشند و به دلیل ساختار بلورین ، مقاومت خوب شیمیایی را از خود نشان می دهند. از دیگر خواص ذكر شده برای نایلونها ، خاصیت نفوذناپذیری می باشد؛ ضمن آن كه با آمیزه سازی می توان به راحتی مقاومت به اشتعال این مواد را بالا برد. پلی آمید ها به طور گسترده ای در كاربردهایی در صنایع خودروسازی و حمل و نقل، برق و الكترونیك، نساجی، بسته بندی و محصولات خانگی استفاده می شوند. با افزودن الیاف شیشه و افزایش استحكام این مواد ، می توان از آنها به عنوان جایگزینهای مناسبی برای قطعات فی استفاده نمود و لذا پلی آمید ها را می توان اولین و مهمترین پلیمر مهندسی محسوب نمود.
تمامی پلی آمید ها كم یا بیش تمایل به جذب رطوبت دارند. به همین دلیل در استفاده از این مواد باید به اطلاعات فنی آنها ( اطلاعات مرتبط با حالت خشك و اطلاعات مرتبط با 50 درصد رطوبت) توجه گردد . جذب رطوبت همچنین در تغییرات ابعادی قطعات تولید شده با پلی آمید موثر میباشد و لذا توجه به این موضوع در مسایل طراحی می باید مد نظر قرار گیرد. لازم به ذكر است كه در عمل رطوبت به عنوان عامل نرم كننده (پلاستیسایزر) در پلی آمیدها عمل می‌نماید و سبب كاهش مدول كششی و افزایش مقاومت ضربه‌پذیری می گردد. با توجه به حساسیت پلی آمیدها در جذب رطوبت این مواد قبل از فرآیند تزریق ، نیازمند رطوبت زدایی می باشند. در صورتی كه عملیات رطوبت زدایی به خوبی صورت نگیرد، در سطح قطعات تولیدی، اثر نامطلوب رگه های ناشی از رطوبت مشاهده می گردد. ضمن آن كه به دلیل افزایش نقطه ای دما در قالب و اثر آب در اكسیداسیون، قطعات تولیدی دارای خواص مكانیكی ضعیفتری به دلیل تخریب مواد خواهند بود.
پلی آمید 6 و پلی آمید 66
پلی‌آمید 6 و پلی‌آمید 66 پر مصرف ترین نوع از انواع پلی آمیدها می باشند و علیرغم تشابه خواص ، با یكدیگر تفاوتهایی را نیز دارند. به دلیل آن که پلی آمید 6 دارای مرکز تقارن نمی باشد ، علیرغم داشتن دانسیته مشابه با پلی آمید 66 ، نقطه ذوب آن 40 درجه سانتیگراد کمتر بوده و از مقاومت حرارتی نسبتا كمتری نسبت به پلی آمید 66 برخوردار است. لذا از پلی آمید 66 زمانی استفاده می گردد كه محدوده دمایی یا پایداری كه از پلی آمید 6 بدست می‌آید پاسخگوی كاربرد مورد نظر نباشد. با این اوصاف برخی از مزایا و مشخصات پلی آمید 6 در مقابل پلی آمید 66 به شرح زیر می باشد:
ثبات هیدرولیكی بهتر
هزینه های تولید كمتر
عملكرد بهتر در تست حرارتی پیر سازی
دمای انحنای تحت بار كمتر (HDT پلی آمید 6-6 در MPa 1/8 حدود C 90-80 است)
جدول (1) خواص فیزیكی مکانیکی نایلون 6 و نایلون 6-6 را با هم مقایسه نموده است.
| خواص | نایلون6 | نایلون 6-6 |
|---|---|---|
| دمای ذوب (C) | 210-220 | 255-265 |
| دمای فرآیند C قالبگیری تزریقی اکستروژن | 225-290 225-275 | 260-325 |
| دانسیته (gr/cm3) | 1.14-1.12 | 1.15-1.13 |
| استحکام کششی در نقطه تسلیم (%) در ۲۳ درجه سانتیگراد در شرایط خشک برای قالبگیری (0/2% رطوبت) در شرایط 50% رطوبت نسبی | 11700 7400 | 8000 6500 |
| ازدیاد طول (%) در ۲۳ درجه سانتیگراد در شرایط خشک برای قالبگیری (0/2% رطوبت) در شرایط 50% رطوبت نسبی | 30-100 300 | 15-60 150-300 |
| مدول کششی (103psi) در۲۳ درجه سانتیگراد در شرایط خشک برای قالبگیری (0/2% رطوبت) در شرایط 50% رطوبت نسبی | 380 100 | 410 0 |
| مدول خمشی (103psi) در۲۳ درجه سانتیگراد در شرایط خشک برای قالبگیری (0/2% رطوبت) در شرایط 50% رطوبت نسبی | 390 140 | 410-450 5 |
| ضربه پذیری نمونه شکافدار در دمای اطاق ( ft-lb/in) در۲۳ درجه سانتیگراد در شرایط خشک برای قالبگیری (0/2% رطوبت) در شرایط 50% رطوبت نسبی | 1.0-0.6 3.0 | 1.0-0.55 2.1-0.85 |
| سخنی راکول در شرایط خشک برای قالبگیری (0/2% رطوبت) | 119 | 120 |
| دمای انحنای تحت بار در شرایط خشک برای قالبگیری 66 psi 264 psi | 5-190 68-85 | 230-245 75-88 |
با توجه به چرخه قالبگیری سریع ، انگیزه های اقتصادی زیادی برای استفاده از این مواد در كاربرد های متعدد وجود دارد كه از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
صنایع خودروسازی:
نظر به فرآیند پذیری ، مقاومت حرارتی و شیمیایی خوب پلی آمید های 6 و 66 و انعطاف پذیری آنها در طراحی ، این مواد معمولا به عنوان آلترناتیو قطعات فی، در فضای موتور استفاده می شوند. خواص مكانیكی خوبی نظیر (سختی ،مقاومت به خزش و .) در طراحی قطعات خودرویی ، ایمنی و راحتی بیشتر را بدست خواهد داد.
صنایع برق و الكترونیك :
در صنایع برق و الكترونیك كه تستهای GWIT و UL94 اامی است، پلی آمید های 6 و 66 به راحتی می توانند شرایط تست اشتعال را بگذرانند و به دلیل فرآیند پذیری مطلوب، كاندیدای خوبی برای تولید قطعات كوچك مقاوم به حرارت با جداره نازك به حساب آیند.
كالاهای مصرفی و صنعتی :
پلی آمید 66 به دلیل قالبگیری سریع، رنگ پذیری، زیبایی سطحی، مقاومت مكانیكی عالی راه حل مناسبی برای تولید كالاهای خانگی و صنعتی برای طراحی های پیچیده محسوب می گردد.
منحنی مقایسه کارایی خواص فیزیکی مکانیکی پلی آمید 6، پلی آمید 66 و پلی آمید 6/66 در شكل (1) نشان داده شده است. این منحنی نشان می دهد که به طور متوسط نایلون 66 دارای دانسیته، نقطه ذوب، استحکام کششی، سختی و مقاومت حرارتی بالاتری نسبت به دو نایلون دیگر مورد مقایسه است. در مقابل چقرمگی ، مقاومت ضربه پذیری نایلون 6 بیشترین مقدار را دارد. آمیزه پلی آمید 6/66 حد واسطه ای از این دو را نشان می دهد.
پلی آمید 11 و پلی آمید 12
پلی آمید 11 و پلی آمید 12 از جمله مواد پلاستیكی با منشاء گیاهی می باشند كه از منابع تجدید پذیر (روغن كرچك) مشتق شده اند و اگرچه مقاومت حرارتی (HDT ، ماكزیمم دما و .) بالایی ندارند، اما می توانند كارایی خود را در طولانی مدت حفظ نموده ، ثبات عملكرد داشته باشند و در دامنه وسیعی از شرایط (دما، فشار و شرایط شیمیایی و .) مورد استفاده قرار گیرند. این مواد دارای مزایای زیر نسبت به سایر پلی آمیدها می باشند:
PA11 و PA12 در تولید قطعاتی كه دارای كاربردهای ایمنی ، با ماندگاری بالا و قابلیت اطمینان بالا می باشند ، مصرف می گردند. گرید شفاف این مواد نیز به بازار عرضه شده اند كه در طراحی ها و تكوین قطعات، انعطاف پذیری خوبی را به طراحان می دهد. این مواد در كاربردهای زیر مصرف می گردند:
منحنی مقایسه کارایی نایلون های 11 و 12 نسبت به نایلون 6 در شكل (2) رسم شده اند. ملاحظه می گردد که گریدهای نایلونهای 11 و 12 دارای دانسیته کمتری نسبت به نایلون 6 بوده و از نقطه ذوب کمتری نیز برخوردارند. خواص استحکامی نایلون 11 از نایلون 12 ضعیفتر بوده ولی از ضربه پذیری و چقرمگی بهتری برخوردار است.
پلی آمید 46
پلی آمید 46 برای كاربردهای دمای بالا در محدوده وسیعی از صنایع از قبیل خودروسازی ، برق و الكترونیك و كالاهای مصرفی استفاده می شود. PA46 پلی آمیدی است كه دارای بالاترین مقاومت حرارتی است و دمای انحنای تحت بار آن در MPa 1/8 برابر 160 درجه سانتیگراد می باشد. همچنین برای پلیمر تقویت شده با 30% الیاف شیشه ، این دما برابر C 258 است. مقاومت مكانیكی PA46 از PA66 بیشتر و مقاومت به خستگی آن 50 بار از PA66 بهتر است. PA46 دارای ویژگی هایی به شرح زیر است: پلی‌آمید 46 اغلب جایگزین خوبی برای فات در كاربردهای با دمای بالا می باشد. با توجه به مقاومت سایشی مناسب این پلیمر ، عمدتا از آن در تولید چرخدنده ها استفاده می شود كه لازمه آن داشتن خواص مكانیكی و ثبات ابعادی در دمای بالا و رفتار سطحی خوب و مقاومت به خستگی بالاست. پلی‌آمید 46را می توان روكش ف( متالایز) نمود. همچنین قطعات ساخته شده از PA46 قابلیت رنگ كاری دارند. اگرچه مقاومت رنگ بستگی به رفتار رنگدانه در درجه حرارت بالا دارد. با توجه به سیالیت بالا، PA46 می تواند برای قطعات با شكلهای پیچیده و دیواره های نازك ، ماده مناسبی به شمار رود. شکل (3) منحنی مقایسه ای PA46 را نسبت به نایلون 6 نشان می دهد و مزایای بر شمرده شده برای این پلی آمید را به تصویر می کشد.
پلی فتال آمید PPA
پلی فتال آمید (PPA) پلی‌آمیدی با مقاومت حرارتی بالا و نیمه آروماتیك است. با توجه به جذب رطوبت پایین ، PPA برای محدوده وسیعی از كاربردها از جمله محیطهای شیمیایی و مصارفی با درجه حرارت بالا كاندید می باشد. این ماده همچنین دارای صلبیت و مقاومت عالی در برابر خزش می باشد. با توجه به داشتن ساختار آروماتیكی ، قطعات تولید شده از PPA نسبت به دیگر انواع پلی آمید دارای ویژگی‌های زیر می باشند:
- ثبات ابعادی بهبود یافته
- مقاومت بهتر نسبت به حلالها و هیدرولیز
- برآورده نمودن خواص مكانیكی بهتر در دمای بالا
این پلیمر در مقایسه با PA46 دارای مزیت صرفه اقتصادی بوده و در بسیاری از كاربردها نظیر صنایع خودرو در قطعات محفظه موتور (روكش تزئینی روی سیلندر ، شیر حرارتی ، ژاكت آب موتور) مصرف می گردد. همچنین این ماده اگر با الیاف شیشه تقویت شود می تواند به عنوان آلترناتیو فات مصرف گردد.
جدول (2) خلاصه‌ای از خواص انواع عمومی نایلونها را كه به صورت تجاری عرضه می‌گردند را ارائه می‌دهد.
| خواص | Nylon6 | Nylon6/ 30% شیشه | Nylon6/ 30% کربن | Nylon66 | Nylon66/ 30% شیشه | Nylon66/ 30% کربن | Nylon66/ 40% clay | Nylon66/ 50% میکا |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نقطه ذوب (C) | 226 | 215 | 215 | 265 | 265 | 265 | 265 | 215 |
| دمای انحناء تحت بار در Mpa1/82، C | 78 | 210 | 215 | 75 | 250 | 260 | 190 | 230 |
| حداکثر مقاومت به حرارت مداومC | 65 | 190 | 205 | 100 | 225 | 240 | 150 | 170 |
| ضریب انبساط خطی cm/cm/oc ˟ 10-5 | 8 | 4 | 5 | 8 | 2 | 2 | 3 | 3 |
| استحكام كششی MPa | 62 | 138 | 205 | 82 | 0 | 227 | 75 | 90 |
| درصد ازدیاد طول | 30 | 5 | 3 | 60 | 4 | 3 | 9 | 9 |
| استحكام خمشی MPa | 96 | 275 | 315 | 103 | 275 | 330 | 205 | 400 |
| استحكام فشردگی MPa | 96 | 150 | 135 | 103 | 0 | 170 | 160 | 150 |
| استحكام ضربه‌پذیری Izod شكافدار J/m | 55 | 130 | 155 | 55 | 110 | 88 | 50 | 85 |
| سختی (راكول) | R119 | M85 | M80 | M85 | M85 | R120 | M80 | M80 |
| دانسیته | 1.13 | 1.38 | 1.28 | 1.14 | 1.37 | 1.35 | 1.4 | 1.4 |
ادامه جدول (2) خواص فیزیكی مکانیکی انواع مختلف نایلون
| خواص | Nylon69 | Nylon610 | Nylon612 | Nylon612/ 35% شیشه | Nylon11 | Nylon12 | Aramid |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نقطه ذوب (C) | 205 | 220 | 210 | 210 | 192 | 177 | 275 |
| دمای انحناء تحت بار در Mpa1/82، C | 55 | 60 | 69 | 216 | 150 | 146 | 260 |
| حداکثر مقاومت به حرارت مداومC | 60 | 70 | 75 | 200 | 140 | 135 | 150 |
| ضریب انبساط خطی cm/cm/oc ˟ 10-5 | 8 | 8 | 8 | 6 | 10 | 8 | 3 |
| استحكام كششی MPa | 58 | 60 | 50 | 145 | 55 | 55 | 120 |
| درصد ازدیاد طول | 80 | 125 | 200 | 4 | 200 | 225 | 5 |
| استحكام خمشی MPa | 40 | 40 | 44 | 80 | 40 | 42 | 172 |
| استحكام فشردگی MPa | 100 | 90 | 90 | 150 | 80 | 80 | 207 |
| استحكام ضربه‌پذیری Izod شكافدار J/m | 60 | 60 | 60 | 96 | 96 | 110 | 75 |
| سختی (راكول) | R111 | R105 | M78 | M93 | R108 | R105 | E90 |
| دانسیته | 1.09 | 1.08 | 1.08 | 1035 | 1.04 | 1.01 | 0.5 |
پلی آمید، نایلون (Polyamide - PA) چیست؟
۲۵-MFI یا MFR شاخصی مهم ولی نه چندان شناخته شده در صنعت بازیافت
پلی ,آمید ,مقاومت ,نایلون ,رطوبت ,، ,پلی آمید ,نسبت به ,در شرایط ,نایلون 6 ,این مواد ,خواص فیزیکی مکانیکی ,منحنی مقایسه کارایی ,خواص فیزیكی مکانیکی ,تولید قطعات پلاستیكی
درباره این سایت